Samos Adası

Samos Adası

Samos, Ege Denizi'nin kuzeyinde ve Sakız Adası'nın güneyinde bir Yunan adasıdır. Dilek Yarımadası'nın karşısında, Kuzey Ege Adaları grubuna aittir. Samos; adanın en büyük yerleşim merkezi olan şehrini, Samos adasını, Ahikerya adasını ve bölgedeki birkaç küçük adayı da kapsayan İdari Bölgenin adı olarak geçmektedir. Strabo'ya göre Samos’un adı Fenike dilinde "kıyıdan yükselmek" anlamına gelmektedir. Anadolu'dan yaklaşık 1,6 km. genişliğinde olan Mycale Boğazı (Μυκάλη) ile ayrılmıştır.

Samos adası, Samos adası nerededir, Samos adasına nasıl gidilir, samos adası tarihi, samos adasında dalış yapmak • Yüzölçümü 477,4 km²

• Nüfus: 33.814

• En Yüksek Zirvesi: Kerketeus 1.434 m.

• Maksimum Uzunluk: 43 km.

• Başkent: Samos ve

• Yoğunluk: 69 kişi / km2’dir.

Samos'un en eski tarihi hakkında yazımsal literatürler tek başına çok doğru değildir. Büyük göçler sırasında kökeni Argolis'teki Epidaurus'a kadar giden bir İyon nüfusu yerleşimi meydana gelmiştir. Samos, tarihte kurulan on iki İyon kolonisinden biridir.

Samos halkının zenginleşmesi, küçük Asya'dan tekstil ithalatını kolaylaştıran ticaret yollarına yakın konumda olmasından kaynaklanıyor gibi görünse de, gerçek sebep Samoslular’ın denizaşırı ticareti geliştirmiş olmalarıdır.

Karadeniz çevresinde yaşayan nüfusun yanı sıra Mısır, Cyrene (Libya), Corinth ve Chalcis ile ticaretin açılmasına yardımcı olduklarından, bu onların Milet ile güçlü rakip olmalarına neden olmuştur.

Samoslular, Mısır İmparatorluğu ve güçlü filolarıyla yaptıkları ittifak nedeniyle Pers İmparatorluğu’nun artan gücüne rağmen ticarette sivrilmiştir. Samos halkı, Cebelitarık Boğazı'na ilk ulaşan Yunanlar olarak da bilinmektedir.

Milet ve Samos arasındaki kan davası M.Ö. 7. yüzyılda Lelantine Savaşı ile açığa çıkmış, Yunan deniz savaşında üst üste üç sıra kürekli kadırgaların kullanılması da Samos yenilikçiliğini ortaya koymuştur. Bu savaşın sonucu, doğu sularındaki Miletlilerin üstünlüğünü teyit etmiştir. Lakin Samos'un tecrit edilmiş konumu, onu Milet'in maruz kaldığı Asya krallarının yapmış olduğu saldırılardan korumuştur.

M.Ö. 6. yüzyılda Samos, ünlü Tiran Polycrates tarafından yönetilmiştir. Saltanatı sırasında, Mühendis Eupalinos'un liderliğindeki iki çalışma grubu, Samos'un antik başkentine savunmada önemli olan yeraltı kanalıyla temiz su sağlamak için Kastro Dağı'na bir tünel kazarak bir su kemeri inşa etmiştir. Eupalinos'un tüneli özellikle dikkat çekicidir, çünkü tarihte her iki ucundan metodik bir şekilde kazılarak oluşturulan en eski ikinci tüneldir. 1 km. uzunluğa sahip olan Eupalinos'un Yeraltı Su Kemeri bugün antik mühendisliğin başyapıtlarından biri olarak kabul edilmektedir. Su Kemeri UNESCO Dünya Mirası Listesinde bulunmaktadır.

M.Ö. 535 yıllarında, varolan oligarşi baskıcı Tiran Polycrates tarafından bozulduğunda, Samos refah seviyesine ulaşmıştır. Donanması sadece işgalden korumakla kalmamış, Ege sularında da üstünlüğü sağlamıştır. Şehir, kamu yatırımları ile güzelleştirilmiş ve heykeltıraşlar, metal işçileri ve mühendisler okulunun yapılması da yüksek itibar kazandırmıştır.

Polycrates’ın ölümünden sonra Fars Achaemenid İmparatoru Samosu ele geçirip kısmen boşaltığında ada ciddi bir darbe almıştır. Lakin M.Ö. 499'da İyon Kent Devletlerinin Perslere karşı genel isyanına katıldığında, gücünün çoğunu geri kazanmıştır. M.Ö. 479'da Samoslular, Cimon liderliğinde Delian Birliği saldırısının bir parçası olan Mycale Savaşı ile Perslere karşı isyan etmiştir.

Bu sayede Samos Delian Birliği'nde özel bir imtiyaz sahibi olmuştur ve M.Ö. 440'a kadar Atina'ya sadık kalmıştır. Daha sonra altmış gemiden oluşan bir filo ile Perikles'in önderliğindeki büyük bir Atina filosuna karşı bir süre direnmişler, ancak uzun bir kuşatmadan sonra teslim olmak zorunda kalmışlardır. Thucydides anlatımıyla; Cezalandırılmışlar lakin Atina'ya isyan eden diğer devletler kadar sert olmamıştır. Geçmişte isyan edenlerin çoğu haraç ödemek zorunda kalmış, ancak Samos'a sadece isyanın Atinalılara olan zararlarının tazmin edilmesi istenmiştir. Toplamda 1300 talent (Antik Yunan altın parası) olmak üzere yıllık 50 talent ödeme cezası verilmiştir.

Samos adası, Samos adasına nasıl gidilir, Samıos adası nerededir, Samos adasında dalış yapılır mı M.Ö. 431-404 Peloponnesian Savaşı (Mora Savaşı) sırasında Sparta'ya karşı Atina'yı tutarak, limanlarını Atina’nın kullanımına sunmuştur. Mora Savaşı'nın sonunda, Samos Atina'nın en sadık topluluklarından biri olarak Atina'da Dört Yüz Devrimi (M.Ö. 411) sırasında Mora Yarımadasına karşı yapılacak deniz savaşı için destek olmuş, Atina’nın yanında yer almış, savaşın sonunda da Atina tarafından imtiyazlar sağlanarak ödüllendirilmiştir. Atina'ya yönelik bu dostane tutum, demokrasinin oluşturulması yönünde adımların atılmasını sağlamıştır. M.Ö. 394'te Sparta donanmasının geri çekilmesi, adayı bağımsızlığını ilan etmeye ve demokrasiyi yeniden tesis etmeye itmiş, ancak Antalcidas Antlaşması ile M.Ö. 387 tekrar Pers hâkimiyeti altına girmiştir.

On bir aylık kuşatmadan sonra M.Ö. 366'da Atinalılar tarafından kurtarılmış olsa da M.Ö. 275-270 yılları arasında Samos, Mısır Ptolemies Filosu için bir üs olarak hizmet etmiş, Seleukos (İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk) Suriye'nin hâkimiyetini tanımıştır. M.Ö. 189'da Romalılar, Küçük Asya'daki Attalid hanedanının Helenistik Bergama Krallığı’na Memurunu göndermiştir. Küçük Roma eyaletleri arasında yer alan Samos, Aristonicus ve Mithridates ile derebeyine karşı çıkmış ve sonuç olarak özerkliğini kaybetmiştir. Bununla birlikte, az da olsa gelişmeye devam etmiş, Smyrna (İzmir) ve Efes kentleri arasında öne çıkmaya çalışmış, sağlık merkezleri ve seramik yapımında ünlenmiştir.

Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası olan Samos, 13. yüzyıldan sonra Osmanlı Dönemi (1346–1566) ile kesintiye uğrasa da Sakız Adası ile aynı hükümet değişikliklerinden geçmiş ve Giustiniani'nin Ceneviz firmasının mülkiyeti haline gelmiştir. Ayrıca 1081-1091 arasında Tzachas tarafından yönetilmiştir.

Samos 1475'te Osmanlı egemenliğine girmiş, 1479 yılından itibaren ise korsanlık ve veba etkilerinden dolayı ada neredeyse tamamen terk edilmiştir. Osmanlı yetkilileri, bir asır boyunca ıssız kalmış olan adada yaşayanların artması için Ege'de güvenliğin sağlanması yönünde ciddi çabalar sarf etmiştir. 1572 yılında ada, Kılıç Ali Paşa, Osmanlı Donanması amirali Kapudan Paşa'ya kişisel bir yer verilmiştir. Mora Yarımadası ve İyonya Adaları'ndaki Yunanlar ve Arvanitler ile Sakız Adası'na kaçan orijinal sakinlerin torunları da dâhil olmak üzere yerleşimciler, yedi yıllık vergi muafiyeti, kalıcı muafiyet gibi belirli ayrıcalıkların imtiyazı ile yerleşim için teşvik edilmiştir. 17. yüzyılda yaklaşık 10.000 kişilik bir nüfusa ulaşmış ve şimdi bile iç kısımda yoğunlaşan nüfus, 18. yüzyılın ortalarına kadar sahil kesimini tercih etmemişlerdir.

Osmanlı yönetimi altında Samos, genellikle farklı bir eyalet olmaktan ziyade Rodos Sancağının bir parçası olarak, Takımadalar'daki Kapudan Paşa Eyaleti'nin yönetimine girmiştir. Yerel olarak, Osmanlı Makamları Mali İdare, Kadi (yargıç), adanın Ortodoks piskoposu ve adanın dört bölgesini (Vathy, Chora, Karlovasi ve Marathokampos) temsil eden dört önemli kişi tarafından temsil edilmiştir.

Osmanlı yönetimi, Rus-Türk Savaşı (1768-1774) sırasında kesintiye uğramış ve 1771-1774'te Rus kontrolü altına girmiştir. Savaşı bitiren Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Rum Ortodoks nüfusunun ticari faaliyetlerinin büyük ölçüde genişlemesini sağlayan hükümler içermektedir. Samos tüccarları da bundan yararlanmış ve ticaret ve nakliyeye dayalı kentsel bir ticaret sınıfı büyümeye başlamıştır.

Samoslu tüccarların Akdeniz boyunca yolculukları ve Yunanların 1797'de Venedik'ten Fransız Cumhuriyeti'ne geçtiği İyon Adaları'na yerleşmesi, Samos'a Aydınlanma Çağı ve Fransızların ilerici fikirlerini tanıtmıştır. Devrim ve iki rakip siyasi partinin oluşmasına yol açmıştır.

1807'de Lykourgos Logothetis'in önderliğinde, Karmanioloi adada güç kazanmış, liberal ve demokratik ilkeler getirmiştir. Osmanlı memurlarını adadan 1812 gönderebilmiştir.

Yunan Devrimi



Mart 1821'de Yunan Bağımsızlık Savaşı başlamış ve 18 Nisan'da Logothetis ve Karmanioloi önderliğinde Samos da ayaklanmaya katılmıştır. Mayıs ayında, adanın yönetimi için çoğunlukla Logothetis'ten esinlenerek kendi anayasasına sahip devrimci bir hükümet kurulmuştur.

Adayı ele geçirmek için yapılan Osmanlı saldırıları geri püskürtülmüş, 1826 yazında ada resmen Yunanistan’ın olmuştur. Doğu Sporades eyaletinin bir parçası olarak Vali Ioannis Kapodistrias altında Helenik Devlete dâhil edilmiş, ancak 1830 Londra Protokolü Samos'u bağımsız Yunan devletinin sınırlarından çıkarmıştır.

Samoslular, Osmanlıya yeniden tabi olmayı reddetmiş ve Logothetis, Samos'u 1821 anayasasının hükümleri uyarınca daha önce olduğu gibi bağımsız bir devlet olarak ilan etmiştir. Son olarak, Büyük Güçlerin baskısı nedeniyle Samos, Osmanlı egemenliği altında özerk bir prenslik olarak ilan edilmiştir. Samoslular, bu kararı kabul etmemiş ve bir Osmanlı filosu Mayıs 1834'te kararı uygulamaya geçirmeye çalışınca, devrimci liderleri ve nüfusun bir kısmı Yunanistan'a kaçmıştır.

1834'te Samos adası, Osmanlı Türkiye'sine bağlı yarı bağımsız bir devlet olan ve yıllık toplam 2.700 £ ödeyen Samos Prensliği Bölgesi olmuştur. "Prens" unvanını taşıyan Yunan kökenli bir Hıristiyan tarafından yönetilmiştir. Prens, 4 üyeli bir senato tarafından icra başkanı olarak görev yapmış ve bunlar adanın dört yerleşimi (Vathy, Chora, Marathokampos ve Karlovasi) tarafından aday gösterilen sekiz aday arasından seçilmiştir.

Adanın modern başkenti 20. yüzyılın başlarına kadar Chora'da denizden ve antik kentten yaklaşık 2 km. uzaklıktadır. Politik koşullar yeniden değerlendirdikten sonra, başkent Kuzey kıyısında ve derin bir körfezi olan Vathy'ye taşınmıştır. Limanı olan bu yeni kasaba o zamandan beri oldukça büyümüştür.

1912'de Yunanistan Krallığı birleşmiş, Birinci Balkan Savaşı'nın başlamasından birkaç ay sonra, 1913'te de Samos Yunanistan Krallığı ile birleşmiştir. Diğer Ege Adaları Yunan Donanması tarafından çabucak ele geçirilmiş, başlangıçta Oniki Ada'daki İtalyanları rahatsız etmemek arzusuyla Samos mevcut statüsüne bırakılmış olsa da Yunan filosu 13 Mart 1913'te adaya asker çıkarmıştır.

Osmanlı askeri ile çatışmalar, Osmanlıların Anadolu anakarasına çekilmesiyle kısa ömürlü olmuş, böylece ada 16 Mart'a kadar Yunanistan’da kalmıştır. 1930'da Yunan bağımsızlığının yüzüncü yılını kutlamak için kasabasının meydanına bir aslan heykeli dikilmiştir.

II. Dünya Savaşı sırasında, ada Mayıs 1941'den Eylül 1943'e kadar İtalyanlar tarafından işgal edilmiş, 31 Ekim'de Yunan ve İngiliz kuvvetleri tarafından kısa bir süre devr alınmıştır. Ancak Leros Savaşı ve şiddetli hava bombardımanı yüzünden ada 19 Kasım'da terk edilmiş ve Alman birlikleri tarafından ele geçirilmiştir. Alman işgali, adanın “Kutsal Yunan Topluluğu” tarafından kurtarıldığı 4 Ekim 1944'e kadar sürmüştür.

Samos, Kuzey Ege bölgesinin ayrı bir bölgesel birimidir ve bölgesel birimin tek belediyesidir. 2011 Kallikratis hükümet reformunun bir parçası olarak 4 eski belediyeden, Samos Bölgesi oluşturulmuştur.

• Karlovasi

• Marathokampos

• Pythagoreio

• Vathy

Adanın nüfusu, Yunan adaları içinde nüfus kalabalığı olarak 9.’dur.(33.814) Samos, İtalya'nın Calabria kentinde bulunan Samo adında bir kardeş kasabaya sahiptir. Samos, mühendislik harikası olarak kabul edilen ve UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan Eupalinian Su Kemeri, Pisagor ve Heraion'a ev sahipliği yapmaktadır. Pythagoreion, Pisagor teoreminin adı, Yunan filozofu ve matematikçi Pisagor'un, Samos'un Dünya'nın güneş etrafında döndüğünü söyleyen ilk kişi astronom Aristarchus'un ve Samos filozofları Melissus ve Epicurus'un doğum yeridir. Ada, 1835'ten 1912'e değin Yunanistan'a katılana kadar Osmanlı egemenliğinde Samos'un yarı özerk Prensliği tarafından yönetilmiştir.

Büyük ölçüde dağlık olsa da, Samos'un nispeten büyük ve verimli ovaları vardır. Adanın büyük bir kısmı muscat şarabının yapıldığı üzüm bağlarıyla kaplıdır. Kuzeybatıda Başkent Vathy dışındaki en önemli ovalar güneybatıda Marathokampos, güneydoğuda Pythagoreio ve Kuzeydoğusunda Karlovasi’dir.

Samos’ta Ampelos (1100 m.) ve Kerkis (eski Kerketeus, 1.434 m.) adlı iki büyük dağ bulunmaktadır. Ampelos masifi (halk dilinde "Karvounis" olarak anılır), ikisinden daha geniş alana sahiptir ve adanın merkezini işgal etmektedir.(1.095 m.) Dağlar Anadolu anakarasındaki Mycale (Dilek Dağı) serisinin bir devamıdır.

Yunanistan'daki en büyük Kouros olan, Samos Kouros (M.Ö. 6. yüzyılda yaratılan eski bir Yunan heykeli), Mısır etkisi göstermektedir. (Samos Arkeoloji Müzesi) Klasik Antik Çağda ada, en ünlü binası İyonik düzen arkaik tanrıça Hera Tapınağı (Heraion) ve Samos şarapları ve kırmızı çanak çömlekleri (Romalılar tarafından Samian eşyası olarak bilinir) ile ünlü bir İyon kültürü ve lüksünün merkezi olmuştur. M.Ö. 7. yüzyılda Yunanistan'ın önde gelen ticaret merkezlerinden biri haline gelmiştir. Klasik antik çağda ada, Samos şarapları ve kırmızı çanak çömlekleri (Romalılar tarafından Samos eşyası olarak bilinir) ile ünlü bir İyon kültürü ve lüksünün merkezi olmuştur. En ünlü binası İonik düzen (Dor Düzeni anıtsal tapınaklara, İon düzeni ise iç mekânlarda uygulanmaktadır.) arkaik tanrıça Hera Tapınağı’dır — Heraion'du. Samos ekonomisi esas olarak tarıma ve 1980'lerin başından bu yana istikrarlı bir şekilde büyüyen turizm endüstrisine dayanmaktadır. Başlıca tarım ürünleri üzüm, bal, zeytin, zeytinyağı, narenciye, kuru incir, badem ve çiçek ürünlerini içermektedir. Samos vazoları 6. yüzyılda İyon çömlekçiliğinin en karakteristik ürünleri arasında yer almaktadır.

Antik çağlarda, özellikle üzüm bağları ve şarap üretimi ile bilinen, zengin ve güçlü bir şehir devletiydi. Muscat üzümü şarap üretiminde kullanılan ana ürün olup, Samos Muscat Şarabı adıyla ihraç edilmektedir.

Samos, altın çakal, taş sansar, yaban domuzu, flamingolar ve keşiş mührü dâhil birçok şaşırtıcı türe ev sahipliği yapmaktadır.

Samos iklimi, ılıman yağışlı kışları ve ılık yağışsız yazları ile tipik Akdeniz iklimidir. Yılda yaklaşık 3300 saat güneş ışığı ve günün% 74'ü ile Avrupa'nın en güneşli yerlerinden biridir.

3 Ağustos 1989'da Samos Havaalanı yakınlarında Olympic Airways (şu anda Olympic Airlines) adlı Kısa 330 uçağı düşmüş ve otuzbir yolcu ölmüştür.

Ünlü Antik Samoslular

Klasik Samos'ta en ünlü kişiler filozof ve matematikçi Pisagor ve Masal Anlatıcısı Ezop'tur. 1955'te Tigani kasabası, filozofun onuruna Pythagoreio olarak yeniden adlandırılmıştır.

Diğer önemli kişiler arasında Samos doğumlu Filozof Melissus ve Epicurus ve güneşi merkez olarak alan modeli ile tarihe geçmiş olan Samos’lu Astronom Aristarchus bulunmaktadır. Tarihçilerin tarihçisi olarak bilinen Herodot ise Samos’ta ikamet etmiştir.

Hera Tapınağı’nın (Olympia) Mimarı Rhoecus ve bronz heykel döküm sanatını icat eden büyük Heykeltıraş ve Mucit Theodorus'un bulunduğu heykeltıraşlar ve mimarlar okulu da bulunmaktadır.

Önemli insanlar

Antik

• Aegles, Atlet

• Aeschrion, Şair

• Ezop, Hikâye Anlatıcısı

• Aethlius, Yazar

• Agatharchus, Ressam

• Agathocles, Yazar

• Aristarchus (M.Ö. 3. yüzyıl), Gökbilimci ve Matematikçi, Dünya'nın güneş etrafında döndüğünü söyleyen bilim adamı

• Asclepiades, Epigramist ve Şair

• Asius, Şair

• Conon, Gökbilimci ve Matematikçi

• Creophylus, Şarkıcı

• Duris (M.Ö. 4.-3. yüzyıl), Tarihçi

• Epicurus (M.Ö. 4. yüzyıl), Filozof, Epicurean Felsefe Okulunun Kurucusu

• Melissus, Filozof

• Nicaenetus, Şair

• Philaenis (M.Ö. 4-3 yüzyıl), Fahişe ve Yazar

• Zalimi Polycrates (M.Ö. 6. yüzyıl)

• Pisagor teoremi ile ünlü Pisagor (M.Ö. 6. yüzyıl), Filozof, Matematikçi ve Dini Lider “Dik açılı bir üçgenin dik kenarlarının karelerinin toplamı hipotenüsün karesine eşittir”

• Telauges, Filozof

• Pisagor, Heykeltıraş

• Rhoecus (M.Ö. 6. yüzyıl), Heykeltıraş

• Telesarchus (M.Ö. 6. yüzyıl), Aristokrat

• Theodorus (M.Ö. 6. yüzyıl), Heykeltıraş ve Mimar

• Theon, Ressam

Modern

• Lykourgos Logothetis (1772-1850), 1821 devrimi sırasında Samos’un Lideri

• Themistoklis Sofoulis (1860-1949), Yunan Politikacı, Başbakan

• Ion Ghica (1816-1897), Rumen Devrimci, Matematikçi, Diplomat, Romanya Başbakanı, Romanya Akademisi'nin İlk Başkanı, Samos Prensi

• Nikos Stavridis (1910–1987), Aktör

• Nerses Ounanian (1924-1957), Ermeni-Uruguaylı Heykeltıraş

Konu ile ilgili PodCast yayınını BURADAN dinleyebilirsiniz. Dr. Ayşin Nalân YETMEN

Lojistik ve Ulaştırma Bilim Uzmanı

Abonelik Formu

* gerekli yerler

Sualtı Dünyam

Ana Sayfa
Eğitici Videolar
Sualtı Videoları
Teknik Dalış
İletişim
Gizlilik İlkesi

2017 © Copyright by Peter Salvatore