Yunanca: Σαμοθράκη (Samotrake)

Semadirek ya da Samotrake, kuzey Ege Denizi'ndeki bir Yunan adasıdır. Yunanistan'ın Meriç iline bağlı, güneybatıda Gökçeada'dan 37 km., kuzeyde iseYunanistan’a en yakın noktaya 48 km. uzaklıktadır. Trakya'nın Evros Bölgesi içinde bir belediye olup, Türk-Yunan deniz hududunun sadece birkaç km. batısında yer almaktadır. Ada, İncil'in Kral James Versiyonu'nda Semadirek (Samothracia) adı ile geçmektedir. Hıristiyan İncilinde (Elçilerin İşleri Kitabı), Havari Pavlus'un Filistin dışındaki ikinci misyonerlik yolculuğu için Troas'tan Semadirek'e doğru yola çıktığı ve Makedonya'ya giderken bir gece adada kaldığı kaydedilmektedir.

• Rakım:1.611 metre (Fengari Dağı, “Ay Dağı”)

• Adanın en geniş yeri: 17 km.

• Alan: 178 km²

• Nüfus: 2.859

Antik çağlarda, Semadirek'te ilk önce Etrüksler ve Karyalılar ve daha sonra da Trakyalılar yaşamıştır. M.Ö. 8. yüzyılın sonunda ada, Sisamlı Yunanlılar tarafından kolonileştirilmiş, Trakya'nın Samosu anlamında, Semadirek (Samos of Thrace = Samothrace) haline gelmiştir. Ancak Roma İmparatorluk döneminde yaşamış olan Yunanlı tarihçi, coğrafyacı, gezgin ve filozof Strabo (Yaşadığı dönemde bilinen yerlere yapılan göçlere ve hangi milletlerin yerleşmeler yaptığı üzerine gerçekleştirdiği çalışmalar ile ün kazanmıştır.) bunu reddetmektedir. Arkeolojik kanıtlar, Yunan yerleşiminin M.Ö. 6. yüzyılda olduğunu göstermektedir.

Persler Semadirek'i M.Ö. 508'de işgal etmiş, daha sonra ada Atinanın kontrolüne girmiştir ve M.Ö. 5. yüzyılda Delian Ligi'ne üye olmuştur. II. Philip boyun eğdiği için M.Ö. 168'e kadar Makedon egemenliği altında kalmıştır. Pydna savaşı ile bağımsız hale gelmişse de M.S. 70'te Roma İmparatorluğu’nun bir parçası olmuştur. Roma döneminde, Roma imparatorlarının ilgisi sayesinde özellikle imparatorluk döneminde, Büyük Tanrıların mabedinin ünü Yunan sınırlarını aşmış ve Semadirek, hacıların Roma dünyasından akın ettiği uluslararası bir dini merkez haline gelmiştir. Ünlü kutsal alanın yanı sıra, Semadirek'in gelişiminde belirleyici bir rol oynayan Troas - Makedonya deniz yolunda bulunan iki limanı da bulunmaktadır. Ayrıca, M.S. 1. yüzyılın yazıtlarında görüldüğü üzere, imparatorluk döneminde Romalılar tarafından satın alınan Perea'daki mülkler sebebiyle adanın önemi artmıştır.

Aziz Theophanes, 818'de Semadirek'te ölmüştür.

1204 yılına kadar Venedikliler, 1355'e kadar Bizanslılar ve 1457'de Osmanlıların egemenliğine girmiştir. Türkçeye Semadirek olarak geçmiş, Kurtuluş Savaşı (1821-1831) sırasında yerel halk tarafından yapılan bir ayaklanma 1000 kişinin ölmesine sebep olmuştur. Ada, 1913'te Balkan Savaşları'nın ardından Yunan egemenliğine girmiş, İkinci Dünya Savaşı sırasında 1941 ile 1944 yılları arasında geçici olarak Bulgaristan tarafından işgal edilmiştir.

Semadirek’in, antik Yunan döneminde doğal bir limanı olmadığından ve adanın çoğu yeri dağlık olduğundan siyasi önemi pek fazla olmamıştır. Bununla birlikte, önemli Helen ve Helen öncesi dini törenlerin yapıldığı yer olan Büyük Tanrıların Kutsal Alanı'nın evi olarak geçmiştir. Ada tapınağına bağışlanmak üzere burayı ziyaret edenler arasında Sparta'dan Lysander, Makedonyalı II. Philip ve Julius Caesar'ın kayınpederi Lucius Calpurnius Piso Caesoninus da vardır.

Kalıntıları Palaeopoli "eski şehir", olarak adlandırılan antik bir kent kuzey kıyısında yer almaktadır. Devasa Kiklopik tarzda inşa edilmiş antik duvarların yanı sıra hem kölelere hem de özgür insanlara açık olan gizemli ayinlerin (Semadirek Gizemleri) yer aldığı Büyük Tanrıların Kutsal Alanı'nda önemli kalıntılar hala mevcuttur. (Eleusinian Gizemlerine benzer) Skepsis’li Demetrios da Semadirek Gizemlerinden bahsetmektedir.

Modern liman kenti Kamariotissa kuzey-batı kıyısındadır ve Dedeağaç ve Kavala gibi Yunanistan'ın kuzeyindeki noktalara feribot erişimi sağlamaktadır. Adada ticari bir havaalanı yoktur. Adadaki diğer ilgi çekici yerler arasında Ceneviz kaleleri, Pitoresk Chora köyü ve 'Paliapoli' adında Eski bir Kent ve çeşitli şelaleler bulunmaktadır.

Samothraki, denizden yükselen bir dağın konik ucu olan küçük bir adadır. Kamariotissa ve Chora en çok tanınan yerleşim yerlerindendir. Ayrıca;

• Alonia

• Ano Karyotes

• Ano Meria

• Dafnes

• Kato Karyotes

• Katsampas

• Lakkoma

• Makrylies

• Potamia

• Profitis Ilias

• Therma

• Xiropotamos

Samothraki kırsal bir inziva için ideal bir yerdir, çok karmaşık değildir ve neredeyse turizm altyapısından tamamen yoksundur. Her yıl yapılan müzik festivali haricinde gece hayatı yoktur.

Adanın en ünlü yeri Büyük Tanrıların Tapınağıdır. (Hieron ton Megalon Theon) Helenistik dönemden M.Ö. 190'lardan kalan Yunan tanrıçası Nike’ı temsil eden Kanatlı Zafer Heykeli, Fransız arkeolog Charles Champoiseau tarafından 1863 yılında bulunmuştur. O dönemde Semadirek Osmanlı hâkimiyetindedir. Edirne’deki Fransız Elçiliğinde görevli bir konsolos yardımcısının girişimleriyle birinci kısmı olan heykel ve parçaları 1 yıl içinde, ikinci kısmı olan gemi ve anıt tabanı ise 3 ayda deniz yolculuğu ile Fransa’ya götürülmüştür. (Stratejik konumu nedeniyle o zamanlar Semadirek ve Edirne elçilik bulundurulan yerlerdir.) Paris'teki Louvre Müzesinin Denon Kanadında sergilenen 5 metrelik mermer heykel Nike, Ege Denizinden bakılınca tapınakta bulunduğu yerden görülmektedir ki, Louvre’da da aynı izlenimi versin diye müzeye büyük merdivenler yapılmış ve en üstüne de Kanatlı Zafer Heykeli/Nike yerleştirilmiştir.

Adada keçi nüfusu yaklaşık 100.000 olarak tahmin edilmektedir. Kişi başına 33 keçi düşmekte ve yaşayanlardan daha fazla bir popülasyon oluşturmaktadır. 2019 tarihli bir makalede, mevcut keçi popülâsyonunun aşırı otlanması sonucu istenmeden erozyona neden olunduğu yazılmıştır. Başlıca endüstrileri balıkçılık ve turizmdir. Ada arazisi denizden dik olarak yükselmekte ve bu yüzden 'Yağ Kumu' olarak bilinen plaj haricinde, büyük plaj bulunmamaktadır.

• Pachia Amos Plajı

• Vatos Plajı (çıplaklar plajı)

• Therma Plajı

• Kipos Plajı(gayri resmi çıplaklar plajı) sayılabilir.

Adada çıkartılan ve işlenen doğal kaynaklar arasında granit ve bazalt bulunmaktadır.

Konu ile ilgili PodCast yayınını da BURADAN dinleyebilirsiniz. Dr. Ayşin Nalân YETMEN

Lojistik ve Ulaştırma Bilim Uzmanı